Pompa seçimi, bir sanayi tesisinin verimli ve güvenli çalışması için çok önemli bir karardır. Pompa seçimi, pompalanacak akışkanın özellikleri, sistemin basma yüksekliği, debi ihtiyacı, enerji tüketimi, emiş koşulları ve pompanın tipi gibi birçok faktöre bağlıdır. Bu makalede, pompa seçimi nasıl yapılır sorusunun cevabını arayacağız.
Pompa seçimi yaparken ilk olarak pompalanacak akışkanın özelliklerini belirlemek gerekir. Akışkanın türü, sıcaklığı, basıncı, viskozitesi, kimyasal içeriği, pH değeri, katı partikül oranı ve tane boyutu gibi özellikler pompanın malzemesini, tasarımını ve performansını etkiler. Örneğin, korozif veya abrasif bir akışkan pompalanacaksa paslanmaz çelik veya plastik gibi dayanıklı malzemelerden yapılmış bir pompa seçilmelidir. Viskoz veya gazlı bir akışkan pompalanacaksa pozitif deplasmanlı bir pompa seçilmelidir.
Pompa seçimi yaparken ikinci olarak sistemin basma yüksekliğini hesaplamak gerekir. Basma yüksekliği, pompanın akışkana verdiği enerjiyi ifade eder ve metre cinsinden ölçülür. Basma yüksekliği şu formülle bulunur:
H = h + TDP + PA
H: Basma yüksekliği (m) h: Statik yükseklik farkı (m) TDP: Toplam dinamik basınç kaybı (m) PA: Akma basıncı (m)
Statik yükseklik farkı, basılacak sıvının serbest sıvı yüzeyi ile basıldığı yer arasındaki yükseklik farkıdır. Toplam dinamik basınç kaybı ise emiş ve basma hattındaki borulardaki sürtünme kayıpları, vanalar, armatürler ve fittingslerin kayıpları gibi akışkana karşı koyan dirençlerden kaynaklanan enerji kaybıdır. Akma basıncı ise basma hattının sonunda sıvının vana, armatür veya borudan akış basıncıdır.
Pompa seçimi yaparken üçüncü olarak debi ihtiyacını belirlemek gerekir. Debi, birim zamanda pompadan geçen sıvının hacmidir ve litre/saniye veya metreküp/saat cinsinden ölçülür. Debi ihtiyacı, sistemin kapasitesine ve talebine göre değişir. Debi ihtiyacını belirlemek için sistemin akış şemasını çizmek ve her noktadaki debiyi hesaplamak gerekir.
Pompa seçimi yaparken dördüncü olarak enerji tüketimini hesaplamak gerekir. Enerji tüketimi, pompanın çalışması için gereken elektrik gücüdür ve kilowatt cinsinden ölçülür. Enerji tüketimi şu formülle bulunur:
P = (Q x H x p) / (367 x n x η)
P: Enerji tüketimi (kW) Q: Debi (m3/h) H: Basma yüksekliği (m) p: Akışkan yoğunluğu (kg/m3) n: Pompa verimi (%) η: Motor verimi (%)
Enerji tüketimi, pompa seçiminde önemli bir kriterdir. Çünkü enerji tüketimi, işletme maliyetini ve karbon ayak izini etkiler. Enerji tüketimini azaltmak için verimli bir pompa seçmek ve pompanın çalışma noktasını optimum noktaya yaklaştırmak gerekir.
Pompa seçimi yaparken beşinci olarak emiş koşullarını değerlendirmek gerekir. Emiş koşulları, pompanın emdiği akışkanın basıncını ve sıcaklığını ifade eder. Emiş koşulları, pompanın kavitasyon riskini belirler. Kavitasyon, akışkanın basıncının buharlaşma basıncının altına düşmesi sonucu oluşan buhar kabarcıklarının pompa içinde çökmesi ve pompanın aşınmasına, titreşimine ve performans kaybına neden olması olayıdır.
Kavitasyonu önlemek için pompanın emiş basıncının yeterli olması gerekir. Bunun iç犀利士
in de pompanın net pozitif emiş başlığı (NPSH) değerine bakmak gerekir. NPSH, akışkanın buharlaşma basıncından emiş basıncının çıkarılmasıyla bulunan bir değerdir ve metre cinsinden ölçülür. NPSH değeri ne kadar yüksekse kavitasyon riski o kadar düşüktür.
Pompa seçimi yaparken altıncı olarak pompanın tipini belirlemek gerekir. Pompa tipleri genel olarak santrifüj pompalar ve pozitif deplasmanlı pompalar olarak iki gruba ayrılır. Santrifüj pompalar, akışkana dönen bir çark ile merkezkaç kuvvet uygulayarak enerji veren pompalardır. Pozitif deplasmanlı pompalar ise akışkanı sabit hacimli bir boşluktan alıp basan pompalardır.
Santrifüj pompalar ve pozitif deplasmanlı pompalar arasında bazı farklar vardır. Santrifüj pompalar, yüksek debi ve düşük basma yüksekliği gerektiren uygulamalarda kullanılır. Pozitif deplasmanlı pompalar ise düşük debi ve yüksek basma yüksekliği gerektiren uygulamalarda kullanılır. Santrifüj pompalar, viskozitesi düşük ve gaz içermeyen akışkanlar için uygundur. Pozitif deplasmanlı pompalar ise viskozitesi yüksek ve gaz içeren akışkanlar için uygundur. Santrifüj pompalar, kavitasyona daha duyarlıdır. Pozitif deplasmanlı pompalar ise kavitasyona daha dayanıklıdır.
Pompa seçimi yaparken son olarak pompanın kalitesini ve güvenilirliğini göz önünde bulundurmak gerekir. Pompa kalitesi ve güvenilirliği, pompanın malzemesi, tasarımı, işçiliği, testleri, sertifikaları, garanti süresi ve servis hizmetleri gibi faktörlere bağlıdır. Pompa kalitesi ve güvenilirliği, pompanın ömrünü, performansını, bakım ihtiyacını ve işletme maliyetini etkiler.
